Tỉ lệ tuyển còn hạn chế
Theo số liệu vừa được Bộ GDĐT thống kê, năm học 2019-2020, chỉ tiêu cho tuyển sinh đào tạo trình độ tiến sĩ là 5.111, tuy nhiên chỉ tuyển được 1.274 chỉ tiêu (tỉ lệ 24,93%). Trong khi đó chỉ tiêu cho đào tạo trình độ thạc sĩ là 59.518 nhưng chỉ tuyển được 41.551 (tỉ lệ 69,81%).
Đến năm học 2020-2021, chỉ tiêu cho trình độ đào tạo tiến sĩ là 5.056 nhưng chỉ tuyển được 1.735 chỉ tiêu (tỉ lệ 34,32%).
Đối với trình độ thạc sĩ, chỉ tiêu là 56.069 nhưng cũng chỉ tuyển sinh được 40.640 chỉ tiêu (tỉ lệ 72,48%).
Trong số các trình độ/hình thức đào tạo chỉ duy nhất hình thức đào tạo vừa làm vừa học (liên thông) vượt quá chỉ tiêu. Theo đó, chỉ tiêu cho hình thức năm học 2019-2020 là 33.834 nhưng đã tuyển vượt lên 36.253 chỉ tiêu (tỉ lệ 107,15%). Năm học sau đó tuyển sinh 52.753 học viên so với chỉ tiêu đặt ra là 46.205, đạt tỉ lệ 114,17%.
Hiện số liệu tuyển sinh tiến sĩ, thạc sĩ năm 2021-2022 chưa có, tuy nhiên trong năm này chỉ tiêu cho tiến sĩ là 5.524 và thạc sĩ là 56.607.
Lí giải về tình trạng trên, theo Bộ GDĐT, tỉ lệ tuyển sinh trình độ tiến sĩ có phần suy giảm do yêu cầu đầu vào và chuẩn đầu ra cao hơn tại Quy chế tuyển sinh và đào tạo trình độ tiến sĩ ban hành kèm theo Thông tư số 08/2017/TT-BGDĐT. Tuy nhiên, tháng 7.2021, Bộ GDĐT đã ban hành Quy chế đào tạo trình độ tiến sĩ theo Thông tư 18.2021. Trong đó, đã bỏ yêu cầu bắt buộc công bố quốc tế.
Trình độ giảng viên đang tăng
Mặc dù số chỉ tiêu đào tạo trình độ thạc sĩ, tiến sĩ những năm qua liên tục không đủ nhưng có thể nhận thấy trình độ giảng viên đại học đang tăng lên.
Cũng theo Bộ GDĐT, những năm gần đây, nhất là sau khi có cơ chế tự chủ, các trường đẩy mạnh phát triển đội ngũ có trình độ, chuyên môn cao, đặc biệt ưu tiên tuyển dụng giảng viên có trình độ tiến sĩ, đào tạo bồi dưỡng giảng viên theo học các chương trình tại các cơ sở giáo dục đại học uy tín trên thế giới. Trong thời gian gần đây, tỉ lệ giảng viên có trình độ tiến sĩ tại các cơ sở GDĐH ngày một tăng thêm (tăng từ 25% năm 2018 lên trên 31% năm 2021).
Tỉ lệ giảng viên có chức danh giáo sư và phó giáo sư cũng tăng dần đều hằng năm (tỉ lệ giáo sư tăng thêm 0,5%/năm; phó giáo sư tăng thêm 5-6%/năm).
Tỉ lệ trợ giảng có trình độ đại học giảm mạnh (giảm trên 50% từ 2016 đến 2021), điều này cho thấy các trường đã ý thức được việc nâng cao chất lượng giảng viên và thực hiện chuẩn hóa trình độ đội ngũ giảng viên theo quy định của Luật Giáo dục và Luật Giáo dục đại học.
Có thể nói, cơ chế tự chủ cho phép các trường đẩy mạnh công tác tuyển dụng và nhân sự theo hướng nâng cao chất lượng.
Một số trường chủ động xây dựng đề án vị trí việc làm, chủ động trong công tác tuyển dụng, ký kết hợp đồng làm việc với những giảng viên có trình độ tiến sĩ và có năng lực nghiên cứu; đồng thời, sắp xếp, cơ cấu lại và giảm biên chế tuyển dụng các vị trí viên chức, hành chính và người lao động phục vụ.