Tết Hàn thực diễn ra vào ngày mùng 3 tháng 3 âm lịch. Theo quan niệm truyền thống của người dân Việt Nam thì vào ngày lễ quan trọng này, các gia đình chuẩn bị những đĩa bánh trôi, bánh chay và thành kính dâng lên bàn thờ để cầu mong tổ tiên và các vị thần linh phù hộ. Do đó, Tết Hàn thực cũng được gọi là Tết Bánh trôi bánh chay.
Tết Hàn thực 2021 rơi vào thứ Tư ngày 14.4 dương lịch. Đúng như tên gọi Tết Hàn Thực, nghĩa là ăn đồ lạnh, trong ngày 3.3, các gia đình thường soạn sửa mâm lễ gồm các món đồ nguội để dâng cúng tổ tiên.
Trong đó, mâm lễ cúng tết Hàn Thực thường bao gồm: Hoa tươi, Trái cây, Trầu cau.
Đặc biệt là bánh trôi, bánh chay, đây là 2 món không thể thiếu trong mâm lễ. Theo quan niệm của người xưa, số lẻ là số tượng trưng cho may mắn, nên các gia đình thường dân cúng số bát/đĩa bánh trôi bánh chay theo số lẻ, 3 bát hoặc 5 bát, để cầu mong may mắn, hạnh phúc.
Khi bước sang tháng 3, thời tiết sẽ bắt đầu nóng lên, chuẩn bị bước sang mùa hè. Người Việt xưa đã sáng tạo ra món bánh trôi, bánh chay là những món ăn nguội, mang tính mát. Món ăn này vị ngọt thanh, rất phù hợp cho những ngày nóng nực.
Theo các chuyên gia văn hoá, việc dùng bánh trôi, bánh chay để cúng lễ cũng mang nhiều ý nghĩa tốt đẹp. Nó thể hiện cho văn hóa lúa nước. Cả hai thứ bánh đều được làm từ bột gạo nếp thơm, thành quả lao động vất vả mới có được để dâng lên ông bà, tổ tiên.
