“Việt Nam văn hóa sử cương” được biên soạn và xuất bản lần đầu năm 1938, là một nỗ lực giải quyết cuộc va chạm giữa văn hóa Việt Nam truyền thừa từ bao đời và văn hóa phương tây du nhập lan tràn trong bối cảnh xã hội nước ta đầu thế kỷ XX.
Theo đó, học giả Đào Duy Anh nhìn nhận cuộc va chạm ấy chính là “bi kịch hiện thời” đến từ “sự xung đột của những giá trị cổ truyền của văn hóa cũ ấy với những điều mới lạ của văn hóa Tây phương”.
Để giải quyết sự xung đột này, ông đề nghị “một mặt phải xét lại cho biết nội dung của văn hóa xưa là thế nào, một mặt phải nghiên cứu cho biết chân giá trị của văn hóa mới”. Tác phẩm “Việt Nam văn hóa sử cương” chính là lời giải cho nan đề đầu tiên: Văn hóa xưa là thế nào?
Ngay từ khi ra mắt, cuốn sách đã được đánh giá là bộ sử toàn diện đầu tiên và có hệ thống nhất về văn hóa Việt Nam từ sơ khởi đến năm 1938. Cùng với “Văn minh An Nam” (La Civilization Annamite, 1944) của tác giả Nguyễn Văn Huyên, hai cuốn sách này đã trở thành những công trình khoa học đầu tiên đặt nền tảng cho sự hình thành nền văn hóa học hiện đại Việt Nam trên tinh thần khoa học và dân tộc.
Với mong muốn đưa đến tay bạn đọc những cuốn sách quý, được đầu tư xứng đáng cả về nội dung và hình thức, Nhà xuất bản Đại học Sư phạm phối hợp cùng Đông A biên tập cuốn sách này dựa trên bản in lần đầu tiên vào năm 1938.
Trên tinh thần hạn chế tối đa sự can thiệp nhằm tránh dẫn tới thay đổi nội dung, câu chữ và ý tứ của tác giả, đội ngũ biên tập Đông A cũng đồng thời tham khảo một số chi tiết trong nội dung của bản in năm 1951.
Sách được bổ sung phần “Sách - dẫn” để độc giả tiện tra cứu nhân danh, địa danh và một số mục từ quan trọng được đề cập trong nội dung. Các lỗi chính tả và lỗi in ấn (nếu có) trong bản in lần đầu (1938) được sửa lại cho đúng.
Đối với những từ ít quen thuộc với hiện nay, những chi tiết nghi ngờ có sai sót, không nhất quán với các bộ chính sử hoặc cần làm rõ thêm do có những phát hiện mới trong ngành sử học... đều được đội ngũ biên tập thêm các chú thích ở cuối trang, cùng với các chú thích sẵn có của tác giả.
Ngoài ra, ấn phẩm còn được bổ sung một số minh họa từ các nguồn tư liệu ở bảo tàng, tranh dân gian, sách báo xưa... Đặc biệt có 1 bức họa của họa sĩ Thang Trần Phềnh và 6 bức ảnh chụp của nhiếp ảnh gia nổi tiếng Pierre Dieulefils. Tổng cộng trong cuốn sách này, Đông A đã bổ sung 108 minh họa so với ấn bản gốc.
Với 368 trang nội dung, cuốn sách được thiết kế bìa mềm với các chi tiết đậm chất văn hóa, lịch sử, in trên khổ giấy 16x24cm. Với ấn bản bìa mềm này, cuốn sách có giá thành hợp lý cũng như có khả năng tiếp cận nhiều đối tượng bạn đọc có lòng quan tâm đến văn hóa, lịch sử Việt Nam.
