Chốn “địa ngục trần gian” lừng lẫy
Nói là “Địa ngục trần gian” là bởi trong hơn 100 năm, có khoảng 20.000 người Việt Nam đã bị giam cầm và hy sinh tại Côn Đảo. Thời điểm đó, số tù nhân chính trị còn nhiều hơn số cư dân sinh sống tại Côn Đảo.
Quay ngược dòng thời gian, tháng 2.1862, thống đốc Nam Kỳ Bonard đã ký quyết định thành lập hệ thống nhà tù trên đảo Côn Sơn (Côn Đảo). Cùng với nhà tù Phú Quốc, đây là một trong những địa điểm giam giữ các tù chính trị lớn nhất của miền Nam Việt Nam lúc bấy giờ. Từ chính lịch sử hình thành ấy, Côn Đảo có 11 nhà tù, trong đó, Phú Hải là nhà tù lớn nhất.
Chúng tôi đến thăm Côn Đảo trong một ngày lặng sóng, tàu cao tốc hiện đại cũng phải mất gần 3 giờ đồng hồ mới đưa được các du khách đến đảo. Và những cái tên Phú Hải, Phú Tường, nghĩa trang Hàng Dương được người dân bản địa giới thiệu đầu tiên với mọi du khách về nơi này. Đó là những chứng tích lịch sử về một thời kỳ mảnh đất giữa biển trời mênh mông bị biến thành “địa ngục”.
“Chuồng cọp” ở trại giam Phú Tường là tên gọi của những chiếc lồng dùng để giam những chiến sĩ cách mạng kiên cường. Đây là những phòng giam khắc nghiệt và khủng khiếp, tù nhân thường bị đánh bằng gậy và đắp vôi lên người, sau đó cho phơi nắng đến khi bị cháy da. Và thật thiếu sót nếu không nhắc đến trại giam Phú Phong, nơi trỗi dậy đầu tiên vào lúc 12h đêm 30.4 rạng sáng 1.5.1975 giải phóng nhà tù Côn đảo thoát khỏi “Địa ngục trần gian” suốt 113 năm.
Những câu chuyện được người hướng dẫn viên kể vanh vách với giọng trầm bỗng, nhiều du khách ồ lên qua những chi tiết người tù bị tra tấn hay cuộc vượt ngục ngoạn mục và những hy sinh của bao thế hệ cha ông. Thế nhưng có đến đây, lắng nghe những câu chuyện ấy, nhiều người dân Việt Nam lẫn du khách quốc tế mới càng thấy, chính tại mảnh đất đau thương này đã nuôi dưỡng những con người Việt Nam đầy kiên trung, bất khuất.
Hoá "thiên đường" trên những đau thương
Đầy bi thương và oai hùng là vậy. Thế nhưng thật bất ngờ khi giờ đây, Côn Đảo đã trở mình thành điểm đến du lịch lý tưởng với những bãi biển tuyệt đẹp, những danh thắng kỳ vĩ. Đặc biệt hơn, chính tại những nhà tù, chuồng cọp kiểu Pháp kiểu Mỹ lại là một trong những nơi nằm trong hành trình du lịch tâm linh đầy cuốn hút với du khách trong và ngoài nước.
Cũng như chính hành trình của chúng tôi, đến Côn Đảo để được tìm hiểu những giá trị lịch sử về một thời hào hùng của dân tộc. Một vài trại giam được phục dựng, trở thành điểm đến hút khách. Ngoài hệ thống nhà tù Côn Đảo, nghĩa trang Hàng Dương là một trong những điểm đến không thể bỏ qua tại đây. Hơn 20.000 ngôi mộ là hơn 20.000 anh hùng liệt sĩ, những người tù chính trị đã vĩnh viễn nằm lại trên quần đảo này. Nhiều ngôi mộ còn chưa xác định được danh tính, nhiều khu mộ tập thể đầy bi thương. Thế nhưng giờ đây toàn bộ nghĩa trang đang được người dân chăm sóc chu đáo, mở cửa đón khách 24/24.
Kỳ lạ hơn, người bản địa còn mách cho du khách viếng nghĩa trang Hàng Dương buổi đêm, đặc biệt là ngôi mộ của người con gái Võ Thị Sáu. Mộ chị Sáu nằm trong khuôn viên nghĩa trang Hàng Dương có lẽ là một trong những lý do du khách tìm đến đây. Sự linh thiêng của ngôi mộ này được thêu dệt qua những câu chuyện huyền thoại, kỳ bí sau mỗi chuyến du lịch đến Côn Đảo. Người ta kể rằng khi chị Sáu hy sinh, nhiều thợ tù đã lập mộ nhưng cứ ban ngày quân giặc đập phá thì đến ngày hôm sau lại thấy bia mộ được dựng lại. Ngày nay tấm bia ấy vẫn được đặt tại mộ chị Sáu.
Ngoài giá trị lịch sử, Côn Đảo còn thu hút du khách bởi những bãi biển tuyệt đẹp và quần thể sinh vật biển phong phú, đặc biệt là các rặng san hô. Khoảng thời gian lý tưởng nhất để lặn ngắm san hô là từ tháng 1 đến tháng 6. Những bãi biển ở đây được xem như thiên đường du lịch. Đầm Trầu là bãi tắm được nhiều du khách yêu thích nhất trên Côn Đảo bằng chính sự yên bình hoang sơ vốn có. Vườn quốc gia Côn Đảo với diện tích gần 6.000 hecta trên cạn và khoảng 14.000 hecta vùng nước, nơi đây chính là "thiên đường" của các giống loài thực vật và động vật biển quý hiếm cần bảo tồn.
Vùng biển Côn Đảo có nhiều loài hải sản quý, có giá trị cao như: tôm hùm, cá hàng, cá mập, cá heo, cá nhám, hải sâm, đồi mồi, vích… Côn Đảo có quần thể rùa biển rất lớn, hàng năm vào mùa sinh sản, có hàng ngàn lượt rùa biển lên các bãi cát đẻ trứng.
Côn Đảo sau hơn 40 năm được giải phóng đang dần trở thành “thiên đường” du lịch nhờ những thế mạnh của thiên nhiên và lịch sử mà ít nơi có được. Những hàng cây bàng, cây bằng lăng cổ thụ, thân to cỡ hai người ôm không xuể, đã được xếp hạng Cây Di sản quốc gia vẫn đang sừng sững giữa sân những trại giam như lưu giữ lịch sử hàng trăm năm oanh liệt của Côn Đảo. Đến với nơi này, chạm vào gốc bàng hơn 100 năm, người ta cứ tưởng chạm tay vào kí ức xa xăm của một thời "địa ngục trần gian" nhưng ngước đến bầu trời xanh ngắt, du khách giật mình nhìn thấy "thiên đường" giữa chốn đau thương đang trở dậy đầy kiên cường.
