Nỗi lo từ "gà không đầu"

Gà “5 không”

Chủ nhật tuần rồi, chị Thu (quận Bình Thạnh) mua một con gà ở chợ Thị Nghè. Người bán giới thiệu đây là gà ta nuôi trong nước với giá 50.000 đồng/con. Cầm con gà nhìn kỹ lại, chị Thu phát hiện con gà không có đầu và chân, thắc mắc thì người bán giải thích các bộ phận này đã bán cho quán phở nấu nước lèo, vậy nên mới có giá rẻ. Tin tưởng, chị Thu mua một con 1,3kg, về luộc gần cả giờ đồng hồ mà con gà vẫn dai nhách. “Thông thường một con gà ta chỉ luộc chừng 30 phút là chín, còn gà không đầu luộc hoài mà lấy đầu đũa chọc vào vẫn không xuyên qua thịt” - chị Thu hoài nghi.

Vài tháng gần đây, tại một số chợ gần khu công nghiệp, chợ tự phát và một số tuyến đường TPHCM, gà không đầu được rao bán với giá chỉ từ 40.000- 50.000 đồng/kg. Cứ mỗi chiều, chợ tự phát bên hông chợ Bình Triệu (Q.Thủ Đức) lại có một người đàn ông bán gà làm sẵn, với những tiếng rao bằng loa được lặp đi, lặp lại: “Gà mái đẻ, 50.000 đồng một con” bày bán ngay trên lề đường.

Đặc điểm của loại gà này là đã được làm sạch và là gà “5 không” gồm: không đầu, chân; không bao gói, nhãn mác; không nguồn gốc, xuất xứ; không có dấu kiểm định an toàn thực phẩm và không hạn sử dụng. Trọng lượng mỗi con dao động trung bình 1,2-1,7 kg và bán với mức giá chỉ bằng 1/2, thậm chí 1/3 so với giá gà ta đang bán trên thị trường.

Người bán gà không đầu tại đây cho biết, loại gà này được khách ưa chuộng nên bán nhanh. Nhiều khách hàng mua 1-2 con. Đặc biệt, các quán cơm, phở, cháo ưa chuộng và nhập về làm nguyên liệu bởi giá thành rẻ hơn các loại gà ta thông thường. “Gà này ăn khá ngon và dai không khác gì gà ta. Luộc, kho, nướng… đều được” - người bán gà nói. Khi hỏi về nguồn gốc, xuất xứ, người này chỉ trả lời chung chung là lấy tại các vựa cung cấp gà sỉ. “Sở dĩ gà không đầu, không chân là vì được cắt riêng để bán” – người này giải thích thêm.

Nhiều người tiêu dùng cho biết, mặc dù gà không đầu nhìn thấy cũng ngon nhưng không rõ nguồn gốc và giá quá rẻ so với bình thường nên không dám mua. “Đến giờ tôi vẫn không biết nguồn gốc gà không đầu là ở đâu. Người nói ăn được, người nói không nên ăn. Thôi, tốt nhất là không mua, không ăn”- chị Phan Thị Thúy, quận Thủ Đức, nói.  

Siêu thị cũng có gà không đầu

Không chỉ có mặt ở chợ, vỉa hè, gà không đầu với giá cực rẻ cũng được bày bán trong một số siêu thị ở TPHCM. Quầy thực phẩm chế biến sẵn tại một siêu thị ở quận 10, TPHCM vào giờ cao điểm luôn có đông người chọn mua loại gà nướng. Giá gà nướng ở đây khá rẻ nên được nhiều bà nội trợ yêu thích. Cụ thể, mặt hàng “gà dai quay”, khối lượng 0,8-1 kg, không có đầu, chân, có giá khuyến mãi là 74.900 đồng/con. Trong khi đó, mặt hàng “gà thả vườn quay nguyên con” có đầu được bán cùng giá 99.000 đồng/con. Riêng các sản phẩm gà ta thả vườn được niêm yết với mức 57.000-129.000 đồng/kg.

Nhiều khách chọn mua, nhưng cũng có người đắn đo cầm lên, bỏ xuống. Chị Nguyễn Thị Vân (quận 10) người thắc mắc và đặt nghi vấn, liệu mặt hàng gà không đầu này có phải cùng nguồn gốc với gà đông lạnh không đầu, không nội tạng giá cực rẻ được bày bán ở khắp chợ, vỉa hè thời gian qua hay không. “Dù giá rẻ nhưng nghe nói gà này nước ngoài người ta không ăn, sao siêu thị vẫn bán? - chị Vân nói.

Đại diện một hệ thống siêu thị bán gà không đầu khẳng định, đơn vị kinh doanh các sản phẩm gà dai không đầu nhập khẩu theo nhu cầu của người tiêu dùng nhưng đảm bảo chất lượng, có đầy đủ giấy chứng nhận nguồn gốc sản phẩm, hồ sơ hải quan, giấy kiểm dịch nhập khẩu. Trong khi đó, riêng đại diện Liên hiệp Hợp tác xã Thương mại TPHCM (Saigon Co.op), đơn vị chủ quản của siêu thị Co.opmart, Co.opXtra, Co.op Food, Co.op Smile, Cheers,… cho biết, hệ thống bán lẻ này chỉ bán những sản phẩm thịt gà tươi có xuất xứ trong nước mà không bán loại gà mái không đầu, không chân, không nội tạng chưa rõ nguồn gốc với giá cực rẻ như hiện có trên thị trường.

Thực phẩm hay là “rác”?

Theo ông Nguyễn Văn Ngọc - Phó Chủ tịch Hiệp hội Chăn nuôi gia cầm Đông Nam bộ, loại gà “siêu rẻ” bán trên thị trường không phải là gà mái đẻ của Việt Nam mà là gà mái đẻ được nhập khẩu từ Hàn Quốc về Việt Nam, còn có tên gọi là gà dai Hàn Quốc. Trước đây, loại gà dai Hàn Quốc đã từng được nhập khẩu về Việt Nam tiêu thụ, nhưng sau một thời gian tạm lắng xuống thì nay quay trở lại. Cũng theo ông Ngọc, gà dai Hàn Quốc thường không có đầu, chân do các doanh nghiệp đã cắt bỏ để được hưởng thuế suất nhập khẩu ưu đãi 20% thay vì 40% như nhập khẩu gà nguyên con. Còn gà mái đẻ của các trang trại chăn nuôi tại Việt Nam cũng bán trên thị trường, song số lượng không nhiều, giá bán khoảng 60.000-700.000 đồng/con và bán nguyên con.

Đề cập đến chất lượng và độ an toàn của loại gà dai Hàn Quốc, ông Nguyễn Văn Ngọc cho hay, do đây là loại gà khai thác trứng quá lứa bị thải loại nên chất lượng thịt không còn đảm bảo. Bên cạnh đó, trong quá trình nuôi lấy trứng, người nuôi thường tiêm rất nhiều vắcxin để phòng bệnh nên có thể ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng, nếu sử dụng lâu dài.

Thực tế tại Hàn Quốc, gà loại thải được sử dụng để làm bột thịt cho gia súc với giá chỉ tương đương 5.000 đồng/con. Nhiều nước trên thế giới như Hàn Quốc, Trung Quốc, Mỹ, Thái Lan, thậm chí cả Campuchia cũng cấm sử dụng loại gà này làm thực phẩm cho người. “Tôi không hiểu tại sao Việt Nam lại cho nhập gà thải về làm thực phẩm cho con người? Đây là thịt hay là “rác”? Chúng ta đang khuyến khích sản xuất, tiêu dùng thực phẩm sạch, nhưng lại cho phép nhập khẩu gà thải, gà không rõ nguồn gốc về nước?” - ông Ngọc băn khoăn.

Trong khi đó, chủ một đơn vị nhập khẩu gà dai Hàn Quốc phủ nhận tên gọi "gà loại thải" và cho biết, trong tờ khai hải quan, sản phẩm này được khai là gà nhập nguyên con. Sở dĩ không đầu, không chân, không nội tạng là do quy cách giết mổ từ doanh nghiệp tại Hàn Quốc, bởi gà sau khi giết mổ mà không cắt đầu thì rất dễ nhiễm khuẩn(?). Gà dai nhập nguyên con phải chịu thuế 40% và 5% VAT, sở dĩ giá bán rẻ là do ngành chăn nuôi Hàn Quốc nhận được rất nhiều hỗ trợ từ chính phủ giúp người nuôi giảm chi phí.

Trước vấn đề nêu trên, cơ quan chức năng đã vào cuộc tìm hiểu và lên tiếng về nguồn gốc, xuất xứ, tình trạng vệ sinh an toàn thực phẩm của loại gà nhập khẩu giá rẻ này. Ban Quản lý an toàn thực phẩm TPHCM cho biết, kết quả kiểm tra sản phẩm gia cầm đông lạnh nhập khẩu từ Hàn Quốc có kho bảo quản; hàng hóa có bao bì, hạn sử dụng, có giấy tờ chứng minh nguồn gốc sản phẩm; hồ sơ nhập khẩu gồm nước nhập khẩu, mục đích sử dụng, giấy chứng nhận kiểm dịch và vệ sinh an toàn thực phẩm sản phẩm động vật nhập khẩu dùng làm thực phẩm.

Theo chia sẻ của đại diện Ban Quản lý an toàn thực phẩm TPHCM, thịt gà nhập khẩu, trong đó có gà mái đẻ có giá rẻ, là do nhu cầu và thói quen tiêu dùng ở các nước khác nhau. Theo đơn vị này, gà mái đẻ là gà đã hết chu kỳ khai thác trứng. Trong nước, tại các trang trại, loại gà này cũng được vỗ béo trước khi mang ra thị trường, miễn là phải được kiểm soát dư lượng kháng sinh, chất cấm có trong thịt. Việc dùng từ “gà loại thải” là không chính xác. Tuy nhiên, Ban quản lý an toàn thực phẩm TPHCM khuyến cáo người dân chỉ nên mua loại gà này từ những nơi có nguồn gốc rõ ràng, như sạp trong chợ, cửa hàng, siêu thị… để đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.