Không chủ quan với những cơn đau đầu
Bé gái 10 tuổi, ở Thái Bình bị đột quỵ xuất huyết não do dị dạng mạch máu bẩm sinh đã được các bác sĩ Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức (Hà Nội) cấp cứu thành công. Bệnh nhi nhập viện trong tình trạng xuất huyết não. Tại địa phương, bác sĩ thông báo bé trong giai đoạn nguy cấp ảnh hưởng đến tính mạng cần được điều trị tại bệnh viện chuyên sâu.
Theo lời mẹ bệnh nhi, trước khi xảy ra đột quỵ, bé đang đi học bình thường, đột ngột có những biểu hiện đau đầu dữ dội và ói. Cô giáo ngay lập tức gọi cho phụ huynh đến đón bé về. Lúc đón thấy con gái mặt bắt đầu tái xanh, miệng nói lắp bắp, gần như chân của bé không còn đứng vững được nữa, chị nghĩ ngay con mình chắc là bị não rồi, phải đưa đến bệnh viện lập tức. Các bác sĩ chẩn đoán bệnh nhi bị dị dạng mạch máu não bẩm sinh.
Một thanh niên 28 tuổi, ở tỉnh Bắc Giang vào bệnh viện cấp cứu vì bị xuất huyết não. Trước đó, bệnh nhân cảm thấy đau đầu, nôn ói nhưng cứ lầm tưởng mình trúng thực. Tại bệnh viện, kết quả chụp CT não cho thấy, bệnh nhân bị xuất huyết não thái dương trái – não thất nghi ngờ do vỡ dị dạng mạch máu não. Trước đó, bệnh nhân khỏe mạnh bình thường, không có tiền sử uống rượu, hút thuốc, chỉ có điều công việc của bệnh nhân khá áp lực.
Theo PGS.TS Đồng Văn Hệ – Phó Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, Giám đốc Trung tâm Phẫu thuật Thần kinh, dị dạng mạch máu não gây ra nhiều vấn đề ảnh hưởng đến sức khỏe của con người, phổ biến nhất là vỡ mạch dẫn đến đột quỵ do xuất huyết não hoặc gây áp suất tiếp giáp lên não dẫn đến động kinh co giật. Tuy nhiên, nhiều người đang khỏe mạnh nhưng đột nhiên bị đau đầu dữ dội, bất ngờ vì chủ quan khiến cho việc điều trị muộn.
Nhiều ca tình cờ phát hiện bệnh
Nhiều nghiên cứu cũng chỉ ra, tỉ lệ dân số Việt Nam mắc dị dạng bẩm sinh mạch máu não rất cao. Theo dịch tễ học, có 3-5% dân số bị dị dạng mạch máu não. Tuy nhiên, tỉ lệ người mắc dị dạng bẩm sinh mạch máu não gây biến chứng cho sức khoẻ con người khá thấp, chỉ khoảng 0,25%.
Về triệu chứng của bệnh, theo PGS.TS Đồng Văn Hệ, dị dạng mạch máu não thường không rõ ràng, khó nhận biết. Phần lớn các trường hợp bị dị dạng mạch máu não không có biểu hiện lâm sàng đặc biệt. Nếu có thì người bệnh có thể thấy đau đầu. Tuy nhiên, đây không phải dấu hiệu đặc hiệu. Có rất nhiều nguyên nhân có thể dẫn đến đau đầu, tự dưng thay đổi thời tiết, căng thẳng áp lực. Các triệu trứng chỉ điển hình khi mạch máu não bị vỡ như chảy máu, đau đầu, nôn, buồn nôn, lơ mơ, đi lại khó, hôn mê có thể dẫn tới tử vong.
Dù nguyên nhân của bệnh không rõ ràng, các bác sĩ nghĩ nhiều đến tình trạng viêm nhiễm, chấn thương… Một số trường hợp là bẩm sinh, tuy nhiên theo PGS.TS Đồng Văn Hệ điều này không có nghĩa là bệnh mang tính di truyền. Bệnh có thể xảy ra trong thời kỳ bào thai, trẻ vừa sinh ra đã bị dị dạng mạch máu não.
Có nhiều thể dị dạng mạch máu não nhưng hay gặp nhất là phình mạch não và u máu não. Những dạng này trẻ vừa sinh ra đã gặp nhưng không hay biết, vô tình “sống chung” đến khi trưởng thành hoặc khi bệnh có biểu hiện, đi khám mới biết.
Phần lớn bệnh nhân dị dạng mạch máu não không có biểu hiện lâm sàng đặc biệt. Không ít trường hợp có triệu chứng đau đầu, thậm chí đau đầu dữ dội nhưng đây không phải là triệu chứng đặc hiệu bởi đau đầu có thể do nhiều nguyên nhân (thay đổi thời tiết, căng thẳng áp lực…). Một số trường hợp dị dạng mạch máu não có biểu hiện động kinh, một số dấu hiệu vùng vận động gây tê bì… Cũng có bệnh nhân có triệu chứng khác như dị dạng mạch to gần dây thần kinh quan trọng khiến bệnh nhân sụp mi, bệnh nhân tự nhiên nhắm chặt mắt lại hoặc bị méo miệng, bị liệt…
PGS.TS Đồng Văn Hệ khuyến cáo, người bệnh cần thay đổi để có lối sống lành mạnh hơn, không hút thuốc, không uống rượu, không để bị tăng huyết áp, mỡ máu cao, béo phì, không tránh thai bằng thuốc ngừa thai… vì sẽ làm tăng nguy cơ vỡ khối phình mạch.
Bệnh nhân cũng cần theo dõi định kỳ 6 tháng một lần trong những năm đầu tiên, và khám định kỳ 12 tháng một lần trong những năm tiếp theo. Khi khối phình mạch to lên thì cần phải can thiệp. Nếu sau 10-20 năm, khối phình không phát triển to lên thì bệnh nhân có thể yên tâm sống chung.
