Dị tật bẩm sinh ở thận
Theo PGS.TS Vũ Lê Chuyên - Giám đốc Trung tâm Tiết niệu - Thận học Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TPHCM, khi bào thai được vài tuần tuổi, 2 thận của trẻ không nằm vị trí hố lưng như lúc trưởng thành mà nằm ở vùng hố chậu, gần bàng quang. Trong quá trình phát triển cho đến khi đủ 9 tháng, 2 thận sẽ từ hố chậu di chuyển dần lên vị trí của thận. Nếu thận không di chuyển hoặc di chuyển dính vào nhau hoặc không xoay đúng chiều,… dẫn đến nhiều dị tật bẩm sinh cho trẻ như thận lạc chỗ, thận hình móng ngựa, thận ứ nước, bể thận, thận đôi, thận ba.
Trong đó, thận lạc chỗ xảy ra do thận không di chuyển lên đúng vị trí thông thường, lên hố lưng mà nằm ở những vị trí khác như ở giữa chừng hố chậu, ngực gây nên dị tật. Dị tật thường gặp ở nam nhiều hơn nữ và bên trái gấp 2 - 3 lần so với bên phải. Thận lạc chỗ thường hay kèm theo các dị tật bẩm sinh vùng trực tràng hậu môn, thường gặp nhất là không có hậu môn.
Đối với dị tật thận hình móng ngựa (thận hợp nhất), đây là tình trạng 2 quả thận hợp nhất hoặc liên kết với nhau khi di chuyển lên. Các triệu chứng của thận móng ngựa tương tự bị nhiễm trùng đường tiết niệu (UTIs) như đi tiểu đau, đi tiểu thường xuyên hoặc tiểu gấp, nước tiểu đục, sẫm màu, màu hồng hoặc có mùi nặng, nhiệt độ cơ thể cao hoặc thấp, đau bụng hoặc lưng. Sỏi thận cũng có thể là dấu hiệu của thận móng ngựa gây ra. Triệu chứng gồm đau dữ dội ở một bên bụng hoặc bẹn, sốt, buồn nôn hoặc nôn mửa, có máu trong nước tiểu...
Đối với thận ứ nước, đây là bệnh bẩm sinh và có nhiều nguyên nhân gây bệnh như hệ thống mạch máu chèn ép, thận không xoay đúng chiều, thận xoay theo chiều bất toàn. Thay vì xoay theo chiều phía sau, thận xoay theo chiều phía trước. Khi bị thận ứ nước, trẻ em thường có một số biểu hiện như đau và khóc khi đi tiểu; đau vùng bụng dưới, trẻ khóc khi bị nắn hoặc ấn vào bụng dưới; đi tiểu nhiều hơn so với bình thường; xuất hiện tình trạng buồn nôn, nôn mửa, sốt; sốt, đau lưng, nước tiểu có màu đục, khóc hoặc khó chịu khi đi tiểu do các cơn đau.
Khám và tầm soát vào những mốc thời gian quan trọng
Bác sĩ Vũ Lê Chuyên cũng thông tin thêm ngoài các dị tật trên, trẻ cũng thường xuất hiện thận đôi, thận ba. Thay vì chỉ có 1 thận hoặc 1 bể thận, 1 niệu quản ở một bên, bé sẽ có 2 thận, 3 thận hoặc 3 niệu quản, 3 bể thận. Cặp thận đôi gắn vào nhau thành một khối nhưng vẫn có ranh giới. Thận ở trên thường nhỏ hơn thận chính nằm dưới.
Khi mắc thận đôi, thận ba sẽ có những biểu hiện bao gồm nóng sốt, nước tiểu đục, tiểu không tự chủ, tiểu khó hoặc không tiểu được kèm khó chịu hoặc đau tức, một bên mạn sườn căng phồng, gầy sút, mệt mỏi, đôi khi phù nhẹ toàn thân.
Nhằm đáp ứng cuộc sống tương lai của trẻ, đặc biệt là bảo tồn chức năng thận, bác sĩ Vũ Lê Chuyên khuyến cáo phụ huynh cần chú ý và đưa trẻ đến khám, tầm soát tại các chuyên khoa vào những mốc thời gian quan trọng như trong thai kỳ, sau khi sinh, trước khi đi học mẫu giáo và trước khi vào tiểu học (trước 6 tuổi). Những dị tật có thể được phát hiện thông qua thăm khám và áp dụng các phương pháp chẩn đoán như siêu âm, cắt lớp vi tính, xạ hình thận,… Nếu có dị tật, bác sĩ sẽ đưa ra kế hoạch điều trị cụ thể cho từng loại dị tật bẩm sinh.
