Anh Tiến Hải (quê Vĩnh Long) làm nghề thợ xây. Cuối 2018, anh Hải được một cai thầu thuê để thực hiện công trình xây dựng ở Bình Chánh, TPHCM. Công trình dự kiến kéo dài cả năm, anh Hải làm thợ chính, vợ làm thợ phụ, lãnh lương theo tuần, ở trong lán trại do nhà thầu dựng nên. Làm việc được hơn 5 tháng, anh Hải bị té từ trên cao xuống do bước hụt giàn giáo. Vụ tai nạn làm anh gãy xương sườn, gãy tay. Anh được nhà thầu đưa đi bệnh viện, vợ anh cũng bỏ việc vào thăm nuôi. Ngoài chi trả viện phí, nhà thầu không có bất kỳ khoản hỗ trợ nào khác. Sau đó 3 tháng, thấy người vẫn bị đau, anh đi tái khám, bác sĩ thông báo, anh bị tụ máu, cần phải điều trị lấy tan máu bầm, thì lúc này liên lạc với nhà thầu không được.
Trường hợp như anh Hải không hiếm, khi xảy ra TNLĐ, nhà thầu hay chủ công trình chỉ hỗ trợ chi phí điều trị ban đầu, các khoản hỗ trợ, bồi thường khác gần như không có. Sau tai nạn, đa phần NLĐ lâm vào cảnh khốn đốn.
Thực tế cho thấy, để phát hiện, xử lý các DN xây dựng sử dụng lao động nhưng “né” không tham gia BHXH thì cần sự vào cuộc quyết liệt của cơ quan quản lý lao động, đặc biệt là thanh tra lao động vì liên quan đến khai báo, đăng ký lao động, kiểm tra an toàn lao động...
Lý giải vấn đề này, phía cơ quan BHXH cho rằng, hiện nay, chức năng thanh tra BHXH vẫn còn giới hạn vì chỉ được thanh tra chuyên ngành đóng. Cụ thể, khi phát hiện DN đã đăng ký, khai báo và tham gia BHXH, BHYT nhưng chậm đóng, trốn đóng thì cơ quan BHXH mới có thể vào cuộc, còn thanh tra chung nói chung thuộc lĩnh vực thanh tra lao động.
Từ thực tế đó, mới đây tại cuộc hội thảo do Tòa án nhân dân tối cao tổ chức tại TPHCM, ông Phan Văn Mến – Giám đốc BHXH TP đã kiến nghị: Do thẩm quyền của Thanh tra BHXH còn hạn chế trong khi vi phạm đa dạng, Tòa án nghiên cứu cùng các cơ quan, ban ngành để có hướng giải quyết cho cơ quan BHXH được Thanh tra toàn diện các mặt liên quan như thu chi, chế độ chính sách trong lĩnh vực BHXH, BHYT, BH thất nghiệp…
