Không thể phủ nhận vai trò làm cha của đứa trẻ
Có lần, tôi trò chuyện với một người mẹ đơn thân. Chị kể có thai với người yêu, anh không đồng ý để chị giữ thai nhi, nhưng chị vẫn cương quyết giữ lại. Thế là hai người cãi nhau và chia tay nhau, chị quyết định trở thành bà mẹ đơn thân. Sau khi sinh con gái, chị đi làm giấy khai sinh cho con và để trống ở mục cha đứa trẻ. Khi con được một tuổi, người cha quay lại nhận con nhưng chị không đồng ý. Bây giờ khi vui thì chị cho người cha gặp con, còn không thì thôi.
Chị nói rằng con là do chị sinh ra, không liên quan gì đến cha ruột của đứa trẻ, nên chị được toàn quyền nuôi dưỡng, dạy dỗ, chăm sóc đứa trẻ và nghĩ là cách hành xử của chị hoàn toàn đúng. Tôi phân tích cho chị hiểu mặc dù cha của đứa trẻ không đồng ý để chị mang thai, dù giấy khai sinh của đứa trẻ vẫn để trống phần thông tin của người cha, nhưng không có nghĩa là anh ấy vĩnh viễn không được xác nhận tư cách làm cha của đứa trẻ. Khoản 1, điều 89 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 quy định “Người không được nhận là cha, mẹ của một người có thể yêu cầu Tòa án xác định người đó là con mình”.
Điều 91 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 quy định về quyền nhận con có nội dung như sau: 1. Cha, mẹ có quyền nhận con, kể cả trong trường hợp con đã chết. 2. Trong trường hợp người đang có vợ, chồng mà nhận con thì việc nhận con không cần phải có sự đồng ý của người kia. Như vậy cha của cháu bé có quyền yêu cầu tòa án xác định đứa trẻ ấy là con của mình. Kể từ thời điểm có bản án có hiệu lực pháp luật, thì anh được thực hiện các quyền và nghĩa vụ của người cha đối với đứa trẻ.
Điều 69 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 quy định về nghĩa vụ và quyền của cha mẹ có nội dung như sau: 1. Thương yêu con, tôn trọng ý kiến của con; chăm lo việc học tập, giáo dục để con phát triển lành mạnh về thể chất, trí tuệ, đạo đức, trở thành người con hiếu thảo của gia đình, công dân có ích cho xã hội. 2. Trông nom, nuôi dưỡng, chăm sóc, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình. 3. Giám hộ hoặc đại diện theo quy định của Bộ luật dân sự cho con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự. 4. Không được phân biệt đối xử với con trên cơ sở giới hoặc theo tình trạng hôn nhân của cha mẹ; không được lạm dụng sức lao động của con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động; không được xúi giục, ép buộc con làm việc trái pháp luật, trái đạo đức xã hội.
Ngoài ra, Khoản 1 Điều 71 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 cũng quy định “Cha, mẹ có nghĩa vụ và quyền ngang nhau, cùng nhau chăm sóc, nuôi dưỡng con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình”. Như vậy, chị không thể lấy lý do con do mình chị sinh ra, nuôi dưỡng nên có quyền quyết định mọi chuyện liên quan đến đứa trẻ.
Xin một mụn con rồi thôi
Chị X là một người phụ nữ đã ngấp nghé tuổi 40. Ở cái tuổi mà khó có thể tìm kiếm một mối quan hệ yêu thương để xây dựng gia đình, nên chị X quyết định nói chuyện với một người sếp trong công ty tên N, đồng thời cũng là một người bạn học đại học rằng muốn xin anh một người con. Chị cam kết chỉ cần xin một đứa con để đời chị đỡ cô đơn, còn lại việc nuôi dưỡng, chăm sóc đứa trẻ chị sẽ tự lo liệu, không làm phiền gì anh N. Anh N lúc đầu từ chối vì lý do đã lập gia đình, nên không muốn làm vợ buồn, nhưng thấy chị X cứ năn nỉ, thậm chí van xin, lâu dần anh N mủi lòng và quyết định cho chị X một đứa con. Câu chuyện này chỉ có hai người biết với nhau. Nhưng khi đứa trẻ được sinh ra, thì mọi người cũng đoán ra ai là cha của đứa trẻ vì đứa con trai ấy càng lớn càng giống anh N. Chuyện đến tai vợ anh N, gia đình xào xáo. Chưa dừng lại đó, anh N không may qua đời, chị X lại mắc bệnh hiểm nghèo. Vì thương con chị X quyết định cho con nhận cha để còn được hưởng thừa kế.
Điều 90 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 quy định: 1. Con có quyền nhận cha, mẹ của mình, kể cả trong trường hợp cha, mẹ đã chết. 2. Con đã thành niên nhận cha, không cần phải có sự đồng ý của mẹ; nhận mẹ, không cần phải có sự đồng ý của cha.
Theo quy định của pháp luật dân sự thì quyền thừa kế theo pháp luật của con trong giá thú hay ngoài giá thú đều không bị phân biệt. Khoản 2 Điều 68 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 quy định “Con sinh ra không phụ thuộc vào tình trạng hôn nhân của cha mẹ đều có quyền và nghĩa vụ như nhau đối với cha mẹ của mình được quy định tại Luật này, Bộ luật dân sự và các luật khác có liên quan”.
Theo quy định tại điểm a, khoản 1, điều 651 Bộ luật dân sự năm 2015 về hàng thừa kế theo pháp luật thì con của chị X và anh N thuộc diện hàng thừa kế thứ nhất của anh N.
Như vậy, việc cho con của anh N có rất nhiều sự ràng buộc chứ không phải đơn giản như cho một món hàng. Như vậy, ngoại trừ trường hợp người phụ nữ xin tinh trùng của người vô danh tại một cơ sở y tế có thẩm quyền để sinh con, những trường hợp còn lại, dù người mẹ, người cha có muốn hay không, thì đều không thể phủ nhận mối quan hệ cha con với đứa trẻ.
