Trẻ bị lồng ruột cấp dễ bị bỏ qua
ThS.BS Hồng Quý Quân, Phó Trưởng khoa Phẫu thuật Nhi và Trẻ sơ sinh, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức cho biết: Cháu V.T.C (13 tháng tuổi) đến bệnh viện với biểu hiện đau bụng và khóc từng cơn, mỗi cơn 1-2 phút. Ngoài cơn này cháu vẫn chơi ngoan, bình thường nên gia đình cháu chủ quan, không đưa đi thăm khám.
Đến tối muộn thấy cháu mệt và lả đi, gia đình vội vàng đưa vào bệnh viện tỉnh rồi chuyển lên Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức. Tại đây, các bác sĩ khám lâm sàng thấy bụng có phản ứng, trực tràng có máu. Bệnh nhi nhanh chóng được tiến hành phẫu thuật cấp cứu với chẩn đoán hoại tử ruột do lồng ruột hồi manh tràng để muộn. Khi phẫu thuật, các bác sĩ đã phải cắt đoạn ruột hoại tử và nối lại ruột.
ThS.BS Hồng Quý Quân cho biết: Lồng ruột cấp tính là cấp cứu ngoại khoa thường gặp ở trẻ nhũ nhi (trẻ còn bú mẹ), xảy ra khi đoạn cuối ruột non (hồi tràng) chui qua van hồi manh tràng để vào lòng đoạn manh tràng. Do van hồi manh tràng hẹp nên các mạch máu của đoạn hồi tràng sẽ bị thắt nghẹt dẫn tới thiếu máu nếu để lâu sẽ gây hoại tử ruột.
Đa phần các ca lồng ruột không rõ nguyên nhân
ThS.BS Hồng Quý Quân cho biết thêm, bệnh lồng ruột ở trẻ em là một bệnh lý nghiêm trọng liên quan đến đường ruột bao gồm ruột non và ruột già, trong đó một đoạn ruột phía trên di chuyển và chui vào lòng đoạn ruột phía dưới (hay ngược lại) làm tắc nghẽn sự lưu thông của ruột. Khi đoạn ruột chui vào kèm theo các mạch máu cũng bị cuốn vào theo, khiến cho các mạch máu bị thắt nghẹt gây tổn thương đoạn ruột bên dưới và chảy máu.
Bệnh lồng ruột ở trẻ em diễn biến rất nhanh nên nếu không được điều trị kịp thời, ruột sẽ bị hoại tử dẫn đến thủng ruột gây ra viêm phúc mạc, nhiễm trùng máu gây đe dọa tính mạng.
Đối với trường hợp bệnh nhẹ, bệnh chỉ xảy ra tạm thời và có thể tự hết nhưng có thể tái phát. Đa số sự tái phát bệnh diễn ra trong vòng 24 giờ đầu tiên sau khi chữa trị. Khi trẻ lớn lên, nguy cơ tái phát bệnh sẽ giảm.
"Trên 90% các ca lồng ruột không rõ nguyên nhân, thường xảy ra sau một đợt nhiễm virus đường hô hấp vào mùa đông xuân. Một số trường hợp xảy ra do các khối u, polyp của ruột. Các yếu tố này có thể làm thay đổi nhu động của ruột dẫn tới việc các đoạn ruột “chui” vào nhau.
Bệnh lồng ruột có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng hay gặp nhất là từ 5 – 9 tháng tuổi, đặc biệt là những trẻ bụ bẫm. Trẻ trên 2 tuổi, tỉ lệ mắc là khoảng 15%, tỉ lệ này càng giảm khi trẻ lớn lên.
Với trẻ nhỏ do chưa biết nói nên triệu chứng thường mơ hồ dẫn đến hay bị bỏ qua, trẻ biểu hiện khóc từng cơn, có thể kèm theo nôn, ngoài cơn trẻ lại chơi và ăn được. Các triệu chứng có thể dịu bớt trong một khoảng thời gian ngắn, sau đó nếu để muộn sẽ biểu hiện với mức độ nặng hơn: mệt lả, da xanh tái, tiểu ít, sốt cao, lờ đờ, hôn mê, dấu hiệu mất nước nặng cộng với các biểu hiện của nhiễm khuẩn nhiễm độc hoặc sốc do mất nước, sốc nhiễm khuẩn.
Khi trẻ có các dấu hiệu của bệnh lồng ruột, cần đưa ngay tới các cơ sở y tế chuyên khoa để kịp thời chẩn đoán và xử trí. Đối với các bệnh nhi được chẩn đoán lồng hồi manh tràng hoặc hồi-manh-đại tràng đến sớm, chưa có biến chứng, sẽ được xử trí tháo lồng bằng hơi dưới hướng dẫn của siêu âm ổ bụng, với tỷ lệ thành công đạt gần 100%; Đối với các bệnh nhi bị lồng ruột đến muộn, có biến chứng thủng ruột, viêm phúc mạc… sẽ được phẫu thuật cấp cứu cắt đoạn ruột bị lồng", ThS.BS Hồng Quý Quân phân tích.
Do nguyên nhân thực sự gây lồng ruột ở trẻ chưa được rõ ràng nên không có biện pháp dự phòng đặc hiệu nào. Vì vậy, cách tốt nhất vẫn là nhanh chóng nhận biết các dấu hiệu bất thường ở trẻ để phát hiện sớm lồng ruột, tránh các biến chứng nguy hiểm do căn bệnh này gây ra. Bố mẹ cần đưa trẻ đi khám ngay khi có các triệu chứng như quấy khóc từng cơn, trong cơn trẻ ưỡn người, kèm theo nôn trớ nhiều, đi ngoài ra máu để được các bác sĩ thăm khám tránh để lại hậu quả nặng nề cho trẻ.
Trong trường hợp trẻ bị lồng ruột tái phát nhiều lần trong 1 năm, trẻ cần được làm các xét nghiệm đánh giá nguyên nhân thực thể: polyp, u hồi tràng, đại tràng,… gây lồng ruột để có hướng xử trí kịp thời tùy theo nguyên nhân.
